W myśl art. 32jb ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007r. nr 14, poz. 89) pracownikowi (lekarzowi) przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku (ust.1), przy czym lekarzowi pełniącemu dyżur medyczny okres odpoczynku powinien być udzielony bezpośrednio po zakończeniu pełnienia dyżuru (ust. 2).
Co do zasady, wynagrodzenie za czas odpoczynku – również udzielonego po dyżurze – nie przysługuje. Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy okres odpoczynku po dyżurze medycznym przypada na czas, w którym pracownik normalnie – według obowiązującego go systemu i rozkładu czasu pracy – wykonywałby pracę. W myśl art. 128 Kodeksu pracy czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy, zgodnie z obowiązującym pracownika systemem i rozkładem czasu pracy. W tym też czasie pracownik, zgodnie z art. 100 §1 Kodeksu pracy, obowiązany jest stosować się do poleceń przełożonych. W konsekwencji przełożeni pracownika decydują o tym, co pracownik „w czasie pracy” ma konkretnie robić, zaś pracownik powinien wykonać ich polecenia, jeśli nie wykraczają poza ramy stosunku pracy i nie są sprzeczne z prawem oraz zasadami współżycia społecznego. Pracownik realizuje w ten sposób swój obowiązek pracowniczy, co uprawnia go do żądania by pracodawca wykonał ze swej strony wynikający z umowy o pracę obowiązek wypłacenia mu wynagrodzenia.
Zatem jeżeli udzielony lekarzowi przez pracodawcę – zgodnie z art. 32j b ust 2 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej – okres odpoczynku przypadnie na czas będący normalnie czasem pracy lekarza to w tej części, która pokryje się z czasem pracy, za okres odpoczynku przysługiwać będzie wynagrodzenie. Tak będzie w sytuacji gdy lekarz pracuje codziennie w stałych godzinach na przykład, od godziny 7 do 1435 , potem pełni dyżur do godziny 7 następnego dnia, a następnie pracodawca udziela mu okresu odpoczynku 11 godzinnego. Za pierwsze 7 godzin 35 minut tego okresu przysługiwać będzie wynagrodzenie, co w praktyce oznacza nie obniżenie miesięcznego wynagrodzenia: nie wchodzi też oczywiście w rachubę w żadnej formie „odpracowywanie” dniówki w czasie której udzielono lekarzowi odpoczynku.
Inaczej może wyglądać sytuacja, gdy lekarz pracować będzie w innym systemie i rozkładzie czasu pracy, w szczególności w systemie równoważnego czasu pracy, w którym dopuszczalne jest przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym jednego miesiąca a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – trzech miesięcy. Wówczas możliwy jest taki rozkład czasu pracy, że na przykład jednego dnia lekarz pracuje 8 godzin, innego 12, jeszcze innego 4 albo wcale, przy czym w okresie rozliczeniowym przeciętnie tygodniowo nie może przekroczyć 37 godzin 55 minut. Może się więc zdarzyć, że – zgodnie z ułożonym w myśl tych reguł harmonogramu pracy – okres 11 godzinnego odpoczynku po dyżurze przypadnie w wynikającym z harmonogramu czasie wolnym. W taki przypadku wynagrodzenie za ten okres nie przysługuje. Jeżeli jednak okres 11 godzinnego odpoczynku pokryje się w części lub w całości z założonym w harmonogramie czasem pracy, to – podobnie jak to wyżej omówiono – wynagrodzenie będzie przysługiwać
Jacek Marczak
Radca prawny, Bydgoszcz, dnia 5 stycznia 2008r.