23 maja 2024 roku odbyło się posiedzenie sejmowej podkomisji stałej do spraw nauki i szkolnictwa wyższego na której zadeklarowano rozpoczęcie prac nad zmianą standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza. Jest to dokument ogólny, w którym nie przewidziano licznych półśrodków wykorzystywanych aktualnie do zaniżania jakości kształcenia. Prezentujemy nasze propozycje zmian wraz z argumentacją.
Liczebność grup klinicznych
W aktualnej wersji standardów maksymalny limit studentów w grupie klinicznej definiowany jest jedynie na szóstym roku.:
4.4. Zajęcia umożliwiające osiągnięcie efektów uczenia się w grupie zajęć H są realizowane w grupach liczących nie więcej niż 5 studentów, a w przypadku gdy ich realizacja w takich grupach nie jest możliwa – mogą być realizowane w grupach liczących nie więcej niż 8 studentów.
W naszej ocenie ten limit powinien być ustanowiony na wszystkich latach, na których odbywają się zajęcia przy łóżku chorego, na nie więcej niż 6 osób. Ten postulat szerzej opisaliśmy w stanowisku popartym następnie przez 62 organizacje, w tym Konferencję Rektorów Akademickich uczelni Medycznych oraz Radę Organizacji Pacjentów przy Ministrze Zdrowia.
Tak więc proponujemy zapewnienie, iż zajęcia umożliwiające osiągnięcie efektów uczenia się w grupach zajęć E i F są realizowane w grupach liczących nie więcej niż 6 studentów. Proponujemy również usunięcie możliwości prowadzenia zajęć w grupach 8 osobowych na szóstym roku.
Jakość powinna brać przewagę nad ilością. W sytuacji gdy nie ma dostępnych zasobów kadrowych do nauczenia wszystkich studentów kierunku lekarskiego w grupach nie większych niż 6 osób należałoby zredukować limity na kierunki lekarskie do wartości adekwatnych do dostępnych zasobów.
Kliniczne zajęcia symulacyjne
Zajęcia symulacyjne odbywają się z aktorami lub na fantomach. Maksymalny odsetek zajęć praktycznych które mogą być prowadzone w formie symulowanej określonej jest jedynie na szóstym roku:
4.3 […] Zajęcia umożliwiające osiągnięcie efektów uczenia się w grupie zajęć H mogą być realizowane w symulowanych warunkach klinicznych, jednak w wymiarze nie większym niż 10% godzin tych zajęć.
Na latach do 5 roku włącznie określony jest jedynie minimalny odsetek zajęć, jaki można prowadzić w tej formie:
3.2. […] co najmniej 5% łącznej liczby godzin zajęć jest realizowanych w symulowanych warunkach klinicznych.
Zajęcia symulowane, gdy są prowadzone rzetelnie, są bardzo dobrym uzupełnieniem do nauczania klinicznego podstawą nauki jest kontakt z pacjentem. Jednak w naszej ocenie należy ustalić maksymalny odsetek zajęć prowadzonych w formie symulowanej na wszystkich latach. Proponujemy 10% analogicznie do roku 6. Ma to zapobiec nadmiernemu opieraniu się na formie symulacyjnej przez uczelnie nieposiadające odpowiedniej infrastruktury klinicznej.
Doprecyzowanie formy zajęć morfologicznych
Skala półśrodków stosowanych do nauczania anatomii na nowo otwartych kierunkach lekarskich skłania do doprecyzowania standardów w sposób uniemożliwiający podobną degradację w przyszłości. Postulujemy wprowadzenie zapisów precyzujących formę nauczania tego przedmiotu:
Zajęcia odbywają się w prosektorium anatomicznym, w którym wykorzystuje się preparaty ciał ludzkich pochodzących z donacji (bądź zakupu) jako podstawę nauczania oraz mogą odbywać się w symulowanych warunkach, jednak w wymiarze nie większym niż 10% godzin tych zajęć. Zajęcia prosektoryjne odbywają się wyłącznie w oparciu o preparaty ciał ludzkich pochodzących z donacji. Liczba i różnorodność preparatów zapewnia studentom możliwość osiągnięcia efektów uczenia się.
Tak doprecyzowane warunki mają zapobiec opieraniu kształcenia na plastikowych modelach, narządach zwierzęcych, stołach wirtualnych itp. Zajęcia w tych formach powinny jedynie być uzupełnieniem i rozszerzeniem materiału poznanego w warunkach prosektoryjnych, a nie alternatywną formą nauczania. Także opieranie zajęć na sekcjach patomorfologicznych i medyko-sądowych zwłok pacjentów nie powinno być dozwolone.
Należy rozważyć dalsze uszczegółowienie zapisów utrudniające nauczanie w formach o wątpliwej jakości.
Doprecyzowanie formy zajęć klinicznych
Wszystkie zajęcia przy łóżku chorego powinny się odbywać w „podmiotach leczniczych, które ze względu na swoją specyfikę oraz liczbę udzielanych przez nie świadczeń zdrowotnych, zapewniają studentom możliwość osiągnięcia efektów uczenia się z zakresu nauk klinicznych”, jak to miało miejsce w poprzedniej wersji dokumentu. Postulujemy dodanie tego zapisu dla grup zajęć E i F.
Takie uszczegółowienie, choć w formie fragmentarycznej, ma miejsce dla grupy H:
6.4. […] podmioty lecznicze udzielające świadczeń zdrowotnych z zakresu leczenia szpitalnego, w szczególności szpitale, których specyfika pozwala na osiągnięcie efektów uczenia się
Należy uzupełnić ten zapis o liczbę wykonywanych świadczeń. Ma to zapobiec nauczaniu w placówkach o zbyt małej liczbie i różnorodności wykonywanych świadczeń, by skutecznie móc kształcić przyszłych lekarzy.
Należy rozważyć dalsze uszczegółowienie zapisów utrudniające nauczanie w formach o wątpliwej jakości.